I TESTI
Sfatiamo un mito “Brigante se more” non è un canto di rivolta dei briganti ma un suo pezzo composto durante l’esperienza dei Musica Nova. Un brano che affonda le radici nella realtà delle nostre origini.
“Allora “Brigante se more” è un brano di cui vado molto orgoglioso, soprattutto perché tutti sono convinti che sia un brano della tradizione napoletana e invece l’ho scritto negli anni settanta con Carlo D’Angiò. Evidentemente abbiamo assorbito la lezione della musica popolare a tal punto da farlo sembrare un canto vero. Un brano che ha portato alla luce un argomento tabù della nostra storia, perso nella memoria poiché sui briganti non si sa nulla, si sono perse tutte le tracce di ciò che cantavano sulle montagne quando si nascondevano poiché, di ogni singolo caso, sono state cancellate le documentazioni. È tutto molto frammentario è per questo che “Briganti se more” è un’opera di poesia, è un’invenzione fatta con grande dedizione al rispetto della cultura. Sembra un canto autentico, e tutte le volte che la gente crede che sia tale lo prendo come un grande complimento perché significa che ho centrato il segreto del linguaggio. Questo brano inoltre appartiene al presente, è conosciuto da tutti e viene cantato”.
(Eugenio Bennato)
Brigante se moreAmmə pusatə chitarrə e tammurə
pecché 'sta musica s'à dda cagnà.
Simmə brigantə e facimmə paurə,
e cu 'a šcuppettə vulimmə cantà,
e cu 'a šcuppettə vulimmə cantà.
E mo' cantammə 'šta novə canzonə,
tutta la ggentə se l'à dda 'mparà.
Nun ce ne fotte d'u rre bBurbonə
ma 'a terrə è 'a noštrə e nun s'à dda ttuccà,
ma 'a terrə è 'a noštrə e nun s'à dda ttuccà.
Tuttə e paìse d'a Vasilicatə
se so’ scetatə e vonnə luttà,
pure 'a Calabbria mo s'è arrevutatə;
e štu nemichə 'o facimmə tremmà,
e štu nemichə 'o facimmə tremmà
Chi à vistə o lupə e s'è misə paurə,
nun sape bbuonə qual'è verità.
O verə lupə ca magnə 'e creature,
è 'o piemuntesə c'avimm'a caccià,
è 'o piemuntesə c'avimm'a caccià.
Fèmmenə bellə ca ratə lu corə,
si llu brigantə vulitə salvà
nun 'o cercatə, scurdatev'o nomə;
chi ce fà gguerrə nun tenə pietà,
chi ce fà gguerrə nun tenə pietà.
Ommə se nasce, brigante se mmorə,
ma fin’ all'ùltimə avimm'a šparà.
E se mmurimmə menatə nu fiorə
e na bbeštemmiə pe' 'šta libbertà,
e na bbeštemmiə pe' 'šta libbertà
traduzioni
BRIGANTE SI MUORE (italiano)
Abbiamo posato chitarra e tamburi,
perché questa musica deve cambiare.
Siamo briganti, facciamo paura
e con il fucile vogliamo cantare,
e con il fucile vogliamo cantare.
E ora cantiamo questa nuova canzone,
tutta la gente la deve imparare.
Ce ne freghiamo del re Borbone,
la terra è nostra e non deve essere toccata,
la terra è nostra e non deve essere toccata.
ON MEURT DES BRIGANDS (francese)
Nous avons posé nos guitares et nous tambours,
cette musique doit se taire maintenant.
Nous sommes des brigands et faisons peur,
c’est avec nos fusils que nous voulons chanter,
c’est avec nos fusils que nous voulons chanter.
On va chanter une nouvelle chanson,
tout le monde doit l’apprendre.
On s’en fout bien du roi Bourbon,
mais c’est notre terre, et nous la défendrons,
mais c’est notre terre, et nous la défendrons.
Tous les villages de la Lucanie
se sont soulevés et veulent lutter,
même la Calabrie s’est révoltée,
cet enemi, on va le faire trembler,
cet enemi, on va le faire trembler.
Qui a vu le loup et a eu peur
ne sait pas bien ce qu’est vrai.
Le vrai loup qui dévore les créatures
c’est le piémontais et faut le chasser,
c’est le piémontais et faut le chasser.
Vous les belles femmes qui donnez votre cœur
si vous voulez sauver le brigand,
ne le cherchez pas, oubliez son nom:
notre ennemi n’a pas de pitié,
notre ennemi n’a pas de pitié.
On naît des hommes, on meurt des brigands,
mais jusqu’à la fin nous allons tirer.
Et si nous mourons, apportez une fleur
et un juron pour cette liberté,
et un juron pour cette liberté.
As Brigands We Die (inglese)
We put to rest our guitars and our drums
Because this music has got to be changed
Brigands we are, and strike people with fear
And with our guns we now wish to sing out
And with our guns we now wish to sing out
And now we are singing a sparking new song
And all the people must sing it along
Don't give a damn for the king of Bourbon
The land is ours and it's no one's to grab
The land is ours and it's no one's to grab
All of the cities in Basilicata
Have woken up and they now want to fight
Even Calabria now joined the revolt
And now our enemy quivers in fear
And now our enemy quivers in fear
Who saw the wolf and was striken with terror
Does not quite know where the truth really stands
For the true wolf who is devouring our children
Is from Piedmont and we must drive him out
Is from Piedmont and we must drive him out
Beautiful women who give out your heart,
If you do care to save the brigand's life
Don't look for him, forget even his name
Who makes us war has no mercy for us
Who makes us war has no mercy for us
As men we are born, and as brigands we die
But till the end we must keep up the fight
And if we die throw a flower for us
And throw a curse for this freedom of ours
And throw a curse for this freedom of ours
BRIGANTE SE MORRE (portoghese)
Deixamos de lado o violão e o tambor,
porque esta música deve mudar.
Somos brigantes e metemos medo
e com a escopeta queremos cantar,
e com a escopeta queremos cantar.
E agora cantamos esta nova canção,
todo mundo deve aprender a cantar.
Pouco nos fodemos para o Rei Bourbon,
a terra é nossa e não se deve tocar,
a terra é nossa e não se deve tocar.
Todas as cidades da Basilicata
já se acordaram e querem lutar,
também a Calábria já se revoltou;
e o inimigo vamos fazer tremer,
e o inimigo vamos fazer tremer.
Quem viu o lobo se apavorou,
mas não sabe ainda a verdade que há.
O verdadeiro lobo que come criancinhas
é o piemontês que devemos caçar,
é o piemontês que devemos caçar.
Moças belas que nos dão o coração,
se um brigante querem salvar,
não o procurem, esqueçam seu nome;
quem nos declara guerra, piedade não terá,
quem nos declara guerra, piedade não terá.
Homem se nasce, brigante se morre,
mas até o último nos vamos disparar.
E se morremos nos tragam uma flor
e uma blasfêmia para a liberdade,
e uma blasfêmia para a liberdade.
BRIGANTE UMIERA (polacco)
Porzuciliśmy gitarę i tamburyna,
Bo ta muzyka musi się zmienić.
Jesteśmy briganti, wzbudzamy strach
I będziemy śpiewać strzelbami.
I będziemy śpiewać strzelbami.
A teraz śpiewamy tę nową piosenkę,
Wszyscy muszą się jej nauczyć.
Nie obchodzi nas burboński król,
Ziemia jest nasza i nie damy jej tknąć,
Ziemia jest nasza i nie damy jej tknąć.
Wszystkie miasteczka Basilicaty
Zbudziły się i chcą walczyć,
Również Kalabria się zbuntowała,
Niech ten wróg przed nami zadrży,
Niech ten wróg przed nami zadrży.
Kto widział wilka, przeraził się,
Ale nie wie jeszcze, jaka jest prawda.
Prawdziwym wilkiem, który pożera dzieci
Jest piemontczyk, którego musimy wypędzić,
Jest piemontczyk, którego musimy wypędzić.
Piękne panie, które dajecie nam serca,
Jeśli chcecie ocalić briganta,
Nie szukajcie go, zapomnijcie jego imię,
Bo ten, co z nami walczy, nie zna litości.
Bo ten, co z nami walczy, nie zna litości.
Człowiek się rodzi, brigante umiera,
Ale do końca będziemy mieć nadzieję.
A jeśli zginiemy, przynieście kwiat
I przekleństwo na tę wolność.
I przekleństwo na tę wolność.
Tutti i paesi della Basilicata
si sono svegliati e vogliono lottare,
pure la Calabria si è rivoltata;
e questo nemico facciamo tremare,
e questo nemico facciamo tremare.
Chi ha visto il lupo e si è spaventato,
non sa ancora qual è la verità.
Il vero lupo che mangia i bambini
è il piemontese che dobbiamo cacciare,
è il piemontese che dobbiamo cacciare.
Donne belle che date il cuore,
se il brigante volete salvare
non lo cercate, dimenticatene il nome;
chi ci fa guerra non ha pietà,
chi ci fa guerra non ha pietà.
Uomo si nasce, brigante si muore,
ma fino all'ultimo dobbiamo sparare.
E se moriamo portate un fiore
e una bestemmia per la libertà,
e una bestemmia per la libertà.
"Lo stato italiano è stato una dittatura feroce che ha messo a ferro e fuoco l'Italia meridionale e le isole, squartando, fucilando, seppellendo vivi i contadini poveri che scrittori salariati tentarono d'infamare col marchio di briganti" (Antonio Gramsci)